İletkenlik Ölçer Kalibrasyonu: Doğru Ölçüm İçin Kapsamlı Rehber
İletkenlik ölçerler, su kalitesi, endüstriyel prosesler ve laboratuvar analizlerinde sıklıkla kullanılan hassas cihazlardır. Bu cihazların doğru ve güvenilir sonuçlar verebilmesi için düzenli ve doğru kalibrasyonları şarttır. Bu rehberde, iletkenlik ölçer kalibrasyonu hakkında bilmeniz gereken tüm detayları bulacaksınız.
İletkenlik Ölçer Kalibrasyonunun Önemi
İletkenlik ölçerlerin kalibrasyonu, cihazın ölçüm doğruluğunu sağlamak ve zamanla oluşabilecek sapmaları düzeltmek için gereklidir. Kalibrasyon yapılmadığında:
-
Yanlış ölçüm sonuçları elde edilebilir.
-
Proses kontrolü ve ürün kalitesi olumsuz etkilenebilir.
-
Regülasyonlara uyumsuzluk riski artar.
Özellikle ilaç, gıda ve su arıtma gibi hassas sektörlerde, doğru kalibrasyon hayati öneme sahiptir.
Kalibrasyon Sıklığı: Ne Zaman Yapılmalı?
Kalibrasyon sıklığı, cihazın kullanım yoğunluğu, çalışma ortamı ve üretici tavsiyelerine bağlı olarak değişir. Genel öneriler:
| Kullanım Durumu | Kalibrasyon Sıklığı |
| Yoğun kullanım veya zorlu ortam | Her 1-3 ayda bir |
| Standart laboratuvar kullanımı | Her 3-6 ayda bir |
| Seyrek kullanım veya düşük riskli ortam | Yılda en az bir kez |
Kalibrasyon İçin Gerekli Malzemeler
Kalibrasyon işlemi için aşağıdaki malzemelere ihtiyaç vardır:
-
Standart iletkenlik çözeltileri: 84 µS/cm, 1413 µS/cm, 12.88 mS/cm gibi değerlerde.
-
Temizleme solüsyonu ve distile su: Elektrotların temizliği için.
-
Temiz kaplar: Kalibrasyon çözeltilerini içermek için.
-
Termometre: Sıcaklık kontrolü için.
Not: Kalibrasyon çözeltilerinin sıcaklığı, genellikle 25°C'de referans alınır.
Adım Adım Kalibrasyon Prosedürü
-
Hazırlık:
-
Cihazı ve elektrotları distile su ile temizleyin.
-
Kalibrasyon çözeltisini uygun bir kaba dökün.
-
Sıcaklık Kontrolü:
-
Çözeltinin sıcaklığını ölçün ve 25°C'ye yakın olduğundan emin olun.
-
Cihazın sıcaklık kompanzasyon özelliğini aktif hale getirin.
-
Kalibrasyon:
-
Elektrotu kalibrasyon çözeltisine daldırın.
-
Cihazın ekranında stabil bir değer görünene kadar bekleyin.
-
Gerekirse, cihazın ayarlarını yaparak ölçüm değerini referans çözelti değerine eşitleyin.
-
Doğrulama:
-
Farklı bir standart çözeltide aynı işlemi tekrarlayarak kalibrasyonun doğruluğunu kontrol edin.
-
Temizlik ve Saklama:
-
Elektrotu tekrar distile su ile temizleyin.
-
Cihazı kapatın ve uygun şekilde saklayın.
Sıcaklık ve Kalibrasyon İlişkisi
İletkenlik ölçümleri, sıcaklığa duyarlıdır. Sıcaklık arttıkça, iletkenlik genellikle artar. Bu nedenle:
-
Sıcaklık kompanzasyonu özelliği olan cihazlar tercih edilmelidir.
-
Kalibrasyon ve ölçüm işlemleri, mümkünse aynı sıcaklıkta yapılmalıdır.
Kalibrasyon Çözeltileri ve Seçimi
Kalibrasyon çözeltileri, bilinen iletkenlik değerlerine sahip standart solüsyonlardır. Seçim yaparken:
-
Ölçüm yapacağınız aralığa uygun değerlerde çözeltiler tercih edin.
-
Sertifikalı ve izlenebilir çözeltiler kullanın.
-
Çözeltilerin son kullanma tarihine dikkat edin.
Örnek çözelti değerleri:
| Çözeltinin Nominal Değeri | Kullanım Alanı |
| 84 µS/cm | Ultra saf su ölçümleri |
| 1413 µS/cm | Genel amaçlı ölçümler |
| 12.88 mS/cm | Yüksek iletkenlikli çözeltiler |
Kalibrasyonun Doğruluğunu Etkileyen Faktörler
-
Elektrot Temizliği: Kirli elektrotlar, hatalı ölçümlere neden olabilir.
-
Çözeltinin Kontaminasyonu: Kalibrasyon çözeltilerinin kirlenmesi, doğruluğu azaltır.
-
Sıcaklık Farklılıkları: Ölçüm ve kalibrasyon sıcaklıklarının farklı olması, sapmalara yol açar.
-
Cihazın Yaşı ve Durumu: Eski veya hasarlı cihazlar, doğru kalibrasyon yapamayabilir.
Kalibrasyon ve Doğrulama Arasındaki Fark
-
Kalibrasyon: Cihazın ölçüm değerlerinin, bilinen standartlara göre ayarlanmasıdır.
-
Doğrulama: Cihazın mevcut ayarlarının, standartlara uygunluğunun kontrol edilmesidir.
Her iki işlem de düzenli olarak yapılmalı ve kayıt altına alınmalıdır.
Kalibrasyon Kayıtları ve Belgelendirme
Kalibrasyon işlemleri sonrasında:
-
Kalibrasyon sertifikası düzenlenmelidir.
-
Kalibrasyon tarihleri ve sonraki kalibrasyon zamanı belirtilmelidir.
-
Kullanılan çözeltiler ve cihaz bilgileri kayıt altına alınmalıdır.
Bu belgeler, kalite yönetim sistemleri ve denetimler için önemlidir.
Sıkça Sorulan Sorular
1. Kalibrasyon çözeltilerini ne sıklıkla değiştirmeliyim?
Kalibrasyon çözeltileri her kullanım sonrası kirlenebilir. Bu yüzden:
-
Tek kullanımlık çözeltiler varsa, her seferinde yenisi kullanılmalıdır.
-
Şişe içindeki çözeltiler, kirlenmemişse ve ağzı kapalı tutuluyorsa, üreticinin belirttiği son kullanma tarihine kadar güvenle kullanılabilir.
-
Aynı çözeltide elektrot sıkça daldırılıp çıkarılıyorsa, kontaminasyon riski artar ve çözelti daha sık değişmelidir.
2. Ev tipi iletkenlik ölçerlerde de kalibrasyon gerekli mi?
Evet. Evde kullanılan TDS/EC metreler bile zamanla sapma gösterebilir. Bu cihazlar genellikle tek noktalı kalibrasyonla çalışır. Üreticinin önerdiği şekilde belirli aralıklarla kalibrasyon yapılmalıdır.
3. Kalibrasyon yapmadan ölçüm yaparsam ne olur?
Kalibrasyon yapılmazsa:
-
Ölçüm %10-20’ye varan sapmalarla sonuçlanabilir.
-
Su kalitesi veya ürün standardı yanlış değerlendirilir.
-
Özellikle ISO 17025, GMP gibi kalite sistemleri açısından uygunsuzluk oluşur.
